وجود مواد مغذی در رژیم غذایی زنان باردار امری ضروری است چرا که مکمل های ویتامین و مواد معدنی در کاهش ریسک زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد، بخصوص در زنانی که بی ام آی بالایی دارند، بسیار موثر است. عوامل و شرایطی که باعث کمبود مواد مغذی در مادران باردار میشود عبارتند از: رژیم های انحصاری، چاقی مفرط، عمل جراحی چاقی قبل از بارداری، بارداری در نوجوانی. در ادامه این مطلب هر یک از این عوامل به تفصیل، شرح خواهیم داد.
رژیم های انحصاری
برای کاهش ریسک کمبود مواد مغذی، باید اهمیت زیادی به زنانی که در دوران بارداری رژیم لاغری انحصاری دارند، داده شود. این افراد گاهاً گروه خاصی از غذاها را از رژیم غذایی خود حذف می کنند. بررسی شرایط برای سلامتی آنها و رعایت مسائل اخلاقی، لازم است.
حتی حذف مواد غذایی حساسیت زا مانند سویا، شیر گاو، تخم مرغ، بادام زمینی، ماهی و صدف تاثیری در جلوگیری از ابتلای نوزاد به آلرژی ندارد. رژیم های خالی از گلوتن نیز برای سلامت مادران باردار و شیرده مناسب نیست و می تواند کمبود ریز مغذی هایی مانند فولات، کلسیم، آهن و زینک را در پی داشته باشد.
رژیم های گیاهی و وگان به سرعت در میان مردم جهان درحال رایج شدن می باشد. غذاهایی که خالی از محصولات حیوانی مثل تخم مرغ و شیر باشد، باید در دوران بارداری و شیردهی تحت نظارت دقیق قرار بگیرد. اگرچه این رژیم ها انرژی و پروتئین کم، چربی غیر اشباع بالا و فیبر زیاد دارند.
وجود شیر و تخم مرغ در رژیم غذایی زنان باردار مواد مغذی زیادی را فراهم می‌آورد و حذف محصولات حیوانی نمی‌تواند مواد مغذی مورد نیاز در این دوران را فراهم آورد.
به دلیل وجود کلسیم در محصولات حیوانی، کمبود کلسیم در رژیم های غذایی که لبنیات را محدود می‌کنند (بدون در نظر گرفتن هیچ جایگزینی) باید مورد بررسی قرار گیرند.
کمبود اسید چرب امگا ۳ در دوران بارداری و هفته های پس از به دنیا آمدن نوزاد، اهمیت زیادی دارد. وجود مقادیر کافی این اسید چرب باعث تضمین سلامت مادر، تکامل سیستم عصبی حرکتی و بصری نوزاد می شود.
مسئله مهم دیگر بخصوص در جوامع کم درآمد، دریافت مقادیر کافی از سبزیجات و میوه ها (در غیاب محصولات غنی شده) می باشد.
مکمل های ویتامین و مواد معدنی در کاهش ریسک زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد، در کشورهای در حال توسعه، بخصوص در زنانی که بی ام آی بالایی دارند بسیار موثر است.
به رژیم های انحصاری در دوران شیردهی باید توجه به سزایی شود. اگرچه مقادیر درشت مغذی ها در شیر مادر ثابت و قابل تولید است، مقادیر ریزمغذی آن به شدت بستگی به رژیم غذایی مادر دارد.
چاقی مفرط
سازمان جهانی بهداشت مشخص کرده است که شیوع چاقی مفرط در جهان و در زنانی که در سنین باروری هستند، ریسک بارداری سخت، وزن زیاد نوزاد هنگام تولد و ابتلا به چاقی مفرط در در سنین کم را افزایش می دهد. کاهش وزن قبل از بارداری به کاهش ریسک تولد نوزاد با وزن زیاد یا وزن کم و در کل حیات نوزاد کمک می کند.
افزایش وزن زیاد در دوران بارداری باعث تغییرات مورفولوژیکی در جفت (به دلیل تورم سیستماتیک بالا) در رابطه با برنامه غذایی ضعیف می شود.
حتی در زنان باردار مبتلا به چاقی مفرط، میزان کالری دریافتی روزانه نباید کمتر از ۱۶۰۰ کیلو کالری در روز باشد. رژیم غذایی باید شامل مقادیر کافی از پروتئین و کلسیم باشد. این مسئله در دوران شیردهی اهمیت بیشتری پیدا میکند.
عمل جراحی چاقی قبل از بارداری
بعضی برای مقابله با چاقی مفرط، دست به عمل جراحی می زنند. عمل جراحی چاقی موجب اخلال در جذب درشت مغذی ها و ریز مغذی ها می شود و در نهایت در دراز مدت موجب کمبود مواد مغذی در بدن خواهد شد.
در بارداری های بعد از عمل جراحی چاقی، کمبود مواد مغذی روی سیستم بصری (ویتامین آ)، تکامل سیستم عصبی (ویتامین ب ۱۲) و لوله های عصبی (فولات ها) تاثیر منفی می گذارد.
اگرچه ریسک دیابت بارداری و ماکروزومی هنگام تولد در زنانی که جراحی چاقی انجام داده‌اند کم میشود اما به دلیل مشکلات بعد از جراحی، موارد مرگ هنگام زایمان و زایمان زودرس به شدت افزایش پیدا میکند.
هیچ گزارشی حاکی از تغییرات محتویات شیر مادرانی که عمل جراحی چاقی داشته‌اند گزارش نشده است.
بارداری در نوجوانی
تا به حال اطلاعات محدودی در مورد نیاز به مواد مغذی مشخصی در بارداری و شیردهی نوجوانان در دست داریم. اما بارداری در سنین کم، ریسک زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد و تغییر عملکرد جفت را بالا می برد.
عدم رشد کافی بیولوژیکی در نوجوانان و سطح مواد مغذی ناکافی در بدن آنها، می‌تواند باعث شروع یک سری مشکلات قبل از تولد نوزاد شود.
حتی با اضافه وزن مناسب در ماه های اول بارداری، بدن نوجوانان نمی‌تواند ذخیره چربی خود را به درستی انتقال دهد، امری که برای رشد بهینه جنین بسیار حیاتی است.
این مسئله مانند یک رقابت مواد غذایی بین بدن نوجوان و جنین می‌ماند و دلیل آن، تغییرات هورمونی در رابطه با افزایش نیاز بدن به مواد ریز مغذی و درشت مغذی است.
ریزمغذی های اصلی که در دوران بارداری و شیردهی نیاز فیزیولوژیک بدن به آنها افزایش پیدا میکند عبارتند از:
- فولیک اسید
- آهن
- زینک
- کلسیم
- ویتامین سی
- ویتامین دی
- انرژی و پروتئین
به علاوه جلوگیری از کمبود مواد مغذی و استفاده از مکمل ها در این دوران، به دلیل اطلاعات کم و بارداری های ناخواسته نادیده گرفته می شود.
دیدگاه هانظرات کاربران