کلسیم فراوان ترین ماده معدنی در بدن انسان می باشد که ۹۹ درصد آن در استخوان ها و دندان قرار دارد. وجود کلسیم برای رسیدن به توده استخوانی ایده آل در دهه های اول زندگی بسیار اهمیت دارد تا انسان بتواند در بزرگسالی نیز توده استخوانی سالمی داشته باشد. اما کمبود کلسیم را چطور تشخیص دهیم؟ بهترین درمان کمبود کلسیم چیست؟

مصرف کلسیم در دوران بارداری

وجود کلسیم برای تکامل جنین اهمیت دارد. نیاز به کلسیم در دوران بارداری از ابتدا تا نیمه آن حدوداً ۵۰ میلی گرم در روز و از میانه تا انتهای آن حدود ۳۳۰ میلی گرم در روز افزایش پیدا می کند. این افزایش نیاز به کلسیم به دلیل انتقال کلسیم از بافت اصلی، کمبود جذب کلسیم توسط روده ها و افزایش احتباس کلیه می باشد.

در دوران بارداری، دریافت میزان کافی از این ویتامین برای افزایش وزن نوزاد هنگام تولد، جلوگیری از زایمان زودرس و شرایط فشار خونی مناسب موثر است.

انتقال کلسیم از بافت مادر به جنین توسط لایه اپیتلیال جفت انجام می شود. از هفته بیستم بارداری میزان کلسیم در سیستم گردش خون جنین بیشتر از میزان کلسیم در پلاسمای مادر است.

میزان توصیه شده کلسیم دریافتی در کشورهای مختلف، متفاوت است. این میزان برای زنان باردار و شیرده نیز متفاوت می باشد. برای مثال سازمان بهداشت جهانی یک و نیم تا دو گرم کلسیم به صورت روزانه از هفته بیستم بارداری تا پایان بخصوص برای زنانی که ریسک فشارخون بارداری دارند را توصیه می کند.

تحقیقات نشان داده است که دریافت میزان مناسبی از کلسیم در دوران بارداری ریسک فشار خون و دفع پروتئین را کاهش می دهد. اگرچه میزان دریافت کلسیم بیش از حد طبیعی ریسک سندروم همولیز، بالا رفتن آنزیم های کبدی و کم شدن پلاکت ها را افزایش می دهد.

ذخایر کلسیم در استخوان های مادر بعد از از شیر گرفتن نوزاد و بهبود عملکرد تخمدان ها جبران می شود. میزان کلسیم در شیر مادر بستگی به رژیم غذایی و مکمل هایی که مصرف می کند ندارد. بنابراین میزان توصیه شده در دوران بارداری تفاوتی با میزان توصیه شده به زنان بزرگسال سالم (۱۰ میلی گرم در روز) ندارد.

تاثیر کلسیم بر وزن

شاید شنیده باشید که مصرف کلسیم باعث چاقی می شود. متاسفانه این یک باور غلط است که بین مردم رواج یافته است. در واقع کلسیم نه تنها باعث چاقی نمی شود بلکه می تواند به کاهش وزن کمک کند. بنابراین اگر در حال مصرف قرص ویتامین برای کاهش وزن هستید، با خیالی آسوده می توانید از قرص کلسیم هم استفاده نمایید.

سخن پایانی

درمان کمبود کلسیم خفیف چندان دشوار نیست. با این حال، اگر وضعیت جدی تر باشد، پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند. بهترین دارو ها برای کمبود کلسیم می توانند مشکل شما را خیلی زود برطرف کنند. بنابراین ضروری است تا در صورت اطلاع از این مشکل در اسرع وقت برای درمان کمبود کلسیم اقدام کنید چراکه نادیده گرفتن این موضوع می تواند عواقب زیان بار و جبران ناپذیری را برای شما به دنبال داشته باشد به خصوص برای کودکان و زنان باردار.

سوالات متداول

1. آیا بیماری کمبود کلسیم شایع است؟

در حالی که کارشناسان بهداشت هنوز مشخص نکرده اند که این کمبود چقدر شایع است، اما گروه هایی که بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند عبارتند از افراد یائسه، افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز و افراد گیاهخوار یا وگان.

2. کمبود چه ویتامینی باعث کاهش کلسیم می شود؟

به طور خاص، شما به ویتامین D نیاز دارید تا بدنتان بتواند از کلسیم و فسفر برای ساختن استخوان ها و حمایت از بافت های سالم استفاده کند. با کمبود مزمن و یا شدید ویتامین D، کاهش جذب کلسیم و فسفر توسط روده ها منجر به هیپوکلسمی (سطح پایین کلسیم در خون) می شود.

3. سطح طبیعی کلسیم چقدر است؟

کلسیم یک ماده معدنی است که استخوان های ما را می سازد و همچنین نمکی است که در خون ما حل می شود و عملکرد بدن را تنظیم می کند. به طور نرمال سطح طبیعی کلسیم خون در محدوده 8.6 تا 10.3 میلی گرم در دسی لیتر است. به منظور حفظ سطح طبیعی کلسیم، بدن از هورمون ها برای تنظیم سطح کلسیم خون استفاده می کند.

علائم کمبود کلسیم

طبق تعریف، هیپوکلسمی وضعیتی است که برای توصیف کمبود کلسیم در بدن استفاده می شود. کمبود کلسیم اغلب در نوزادان چند روزه به دلیل وجود سطوح بالای فسفات موجود در محصولات شیر ​​خشک که می تواند سطح کلسیم در خون را کاهش دهد، مشاهده می شود. برخی از علائم اولیه هیپوکلسمی عبارتند از تحریک پذیری، انقباض عضلانی، ، لرزش، بی حالی و تشنج. به غیر از نوزادان، کمبود کلسیم ممکن است در هر سنی رخ دهد. در ادامه به طور دقیق تر به بررسی علائم کمبود کلسیم خواهیم پرداخت:

مشکلات عضلانی

آیا کمبود کلسیم باعث پا درد می شود؟ فردی که دچار کمبود کلسیم است ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• درد عضلانی، گرفتگی و اسپاسم
• درد در ران ها و بازوها هنگام راه رفتن یا حرکت
• بی حسی و گزگز در دست ها، بازوها، پاها و همچنین اطراف دهان
• این علائم عموما موقتی هستند. احساسات شدیدتر ممکن است نشان دهنده کمبود شدیدتر باشد.

خستگی مفرط

سطوح پایین کلسیم می تواند باعث خستگی مفرط شود که شامل کمبود انرژی و احساس کلی سستی است. همچنین می تواند منجر به بی خوابی شود. خستگی مرتبط با کمبود کلسیم همچنین می تواند شامل سبکی سر، سرگیجه و مواردی از این قبیل باشد که با کمبود تمرکز، فراموشی و گیجی مشخص می شود.

علائم کمبود کلسیم در ناخن و پوست

علاوه بر این ها، کمبود دائمی کلسیم می تواند باعث موارد زیر شود:

• خشکی پوست
• ناخن های خشک، شکسته یا شکننده
• آلوپسی که باعث ریزش مو به صورت تکه ای می شود
• اگزما یا التهاب پوست که می تواند منجر به خارش یا خشکی پوست و لکه شود

پوکی استخوان

استخوان ها به خوبی کلسیم را ذخیره می کنند، اما برای قوی ماندن به سطوح بالایی نیاز دارند. وقتی سطح کلی کلسیم پایین باشد، بدن از این کلسیم ذخیره شده استفاده می کند که می تواند آن ها را شکننده و مستعد آسیب دیدگی کند. علاوه بر این، با گذشت زمان، کمبود کلسیم می تواند باعث کاهش تراکم مواد معدنی در استخوان ها شود. این می تواند پوکی استخوان ها را به دنبال داشته باشد که باعث نازک شدن استخوان ها و آسیب پذیر شدن در برابر شکستگی و همچنین درد و مشکلات در وضعیت بدنی می شود. البته ممکن است سال ها طول بکشد تا پوکی استخوان و سایر عوارض ناشی از کمبود کلسیم ایجاد شود.

مشکلات دندانی

وقتی بدن کمبود کلسیم داشته باشد، آن را از منابعی مانند دندان به دست می آورد. این می تواند منجر به مشکلات دندانی شود که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پوسیدگی دندان
• دندان های شکننده
• لثه های تحریک شده
• ریشه های ضعیف دندان
• همچنین، کمبود کلسیم در نوزاد می تواند رشد دندان ها را مختل کند.

افسردگی

برخی از منابع مورد اعتماد نشان می دهند که کمبود کلسیم ممکن است با اختلالات خلقی، از جمله افسردگی مرتبط باشد، اگرچه تأیید این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز دارد. هر کسی که مشکوک است که کمبود کلسیم در علائم افسردگی نقش دارد، باید با پزشک مشورت کند. پس از بررسی سطح کلسیم فرد، پزشک ممکن است مکمل کلسیم را توصیه کند. این برای رفع کمبود کلسیم بسیار موثر است.

برای کمبود کلسیم چه بخوریم؟

منبع اصلی کلسیم شیر و مشتقات آن (حدود ۵۰ درصد) می باشد، بعد از آن غلات و سبزیجات حدود ۱۱ درصد کلسیم دارند. البته میزان این ماده در مواد غذایی مختلف متفاوت است. برای مثال شیر و مشتقات آن بالاترین میزان و فیبرها و سبزیجات دارای میزان پایین تری کلسیم می باشند.

شایان ذکر است که راهکار سریع درمان کمبود کلسیم و البته ایمن ترین و بهترین راه برای پیشگیری از این مشکل، افزودن کلسیم بیشتر به رژیم غذایی است. برخی از بهترین منابع غذایی دارای کلسیم که به درمان کمبود کلسیم کمک می کنند، به شرح زیر هستند:

محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست

• لوبیا
• انجیر
• کلم بروکلی
• شیر سویا
• اسفناج
• غلات غنی شده
• آجیل و دانه ها، از جمله بادام و کنجد

عوارض کمبود کلسیم

کمبود کلسیم در بدن می تواند با دلایل ژنتیکی و هورمونی که با فعالیت بدنی کم همراه است، بدتر شود.

متابولیسم کلسیم در بدن وابسته به ویتامین دی می باشد که کمبود آن نیز می تواند به دلیل کمبود کلسیم باشد. این کمبود در کودکان می تواند منجر به بیماری راشیتیسم شود.

بنابراین اگر به دنبال رژیم برای چربی خون، مصرف خوراکی هایی چون شیر و ماست را محدود کرده اید، مراقب مصرف میزان مناسبی از کلسیم باشید.