پرده برداری از رازهای خطرناک چاقی: تاثیرات وزن اضافی بر سلامت

چاقی و خطرات چاقی چیست؟ افرادی که اضافه وزن یا چاقی دارند، در مقایسه با افراد دارای وزن سالم، در معرض خطر ابتلا به بسیاری از بیماری های جسمی و روحی جدی هستند. از این رو اگر شما عزیزان هم اضافه وزن بیش از حد دارید، تا انتهای این محتوا با ما همراه باشید.

شیوع چاقی

شیوع اضافه وزن و چاقی در دهه های اخیر به طور چشمگیری در سراسر جهان افزایش یافته است. از سال 1975 تا 2014، نرخ جهانی چاقی (شاخص توده بدنی (بی ام آی) ≥ 30 kg/m2) از 3.2 به 10.8 درصد در مردان و از 6.4 به 14.9 درصد در زنان افزایش یافته است. در انگلستان، تعداد بزرگسالان دارای اضافه وزن یا چاقی بین سال‌های 1980 تا 2013 از 36 درصد به 62 درصد افزایش یافته است. با افزایش نرخ چاقی، علاقه به آگاهی از عوارض و مشکلات ناشی از چاقی و داشتن رژیم لاغری مناسب افزایش یافته و درک بیشتری از نقش آن در بسیاری از بیماری ها وجود دارد. عوارض مرتبط با چاقی مانند دیابت، بیماری قلبی، زوال عقل و سرطان، امید به زندگی را در چند دهه گذشته کاهش داده و یا حتی معکوس کرده است. بار اقتصادی جهانی مدیریت چاقی و عوارض آن تقریباً سالانه 2 تریلیون دلار یا 2.8 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی تخمین زده شده است. تقریباً به اندازه مصرف سیگار، درگیری مسلحانه و تروریسم! و ممکن است این هزینه تا سال 2030 بین 1.9 تا 2 میلیارد پوند در سال افزایش یابد.

چاقی و خطرات چاقی

چاقی یک وضعیت پزشکی است که در آن مقدار زیاد چربی ذخیره شده در بدن احتمال ابتلا به مشکلات پزشکی را افزایش می دهد. افرادی که اضافه وزن یا چاقی دارند، در مقایسه با افراد دارای وزن سالم، در معرض خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها و شرایط سلامتی جدی هستند. در ادامه این مطلب به برخی از بیماری‌های مرتبط با چاقی اشاره خواهیم داشت.

• افزایش مرگ و میر
• فشار خون بالا
• کلسترول LDL بالا، کلسترول HDL پایین یا سطوح بالای تری گلیسیرید (دیس لیپیدمی یا اختلالات چربی خون)
• دیابت نوع 2
• چاقی و بیماری‌های قلبی از جمله بیماری عروق کرونر قلب
• بروز سکته
• بیماری کیسه صفرا
• استئوآرتریت (تجزیه غضروف و استخوان در مفصل)
• آپنه خواب و مشکلات تنفسی
• بسیاری از انواع سرطان
• کیفیت پایین زندگی
• بیماری های روانی مانند افسردگی بالینی، اضطراب و سایر اختلالات روانی
• درد بدن و مشکل در عملکرد فیزیکی

دیابت نوع 2

بیماری اختلال قند خون بالا یا دیابت نوع 2 زمانی رخ می دهد که گلوکز خون شما که قند خون نیز نامیده می شود، در اندازه گیری ها بسیار بالا باشد. حدود 8 نفر از هر 10 نفر مبتلا به دیابت نوع 2 مبتلا به اضافه وزن یا چاقی هستند .با گذشت زمان، گلوکز (قند) خون بالا منجر به بروز مشکلاتی دیگر مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی، مشکلات چشمی، آسیب عصبی و سایر مشکلات سلامتی می شود.

اگر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستید، کاهش 5 تا 7 درصد وزن بدن و انجام فعالیت بدنی منظم ممکن است از بروز دیابت نوع 2 و عوارض ناشی از آن جلوگیری کند یا آن را به تاخیر بیندازد.

فشار خون بالا

از دیگر ضررهای چاقی می توان به فشار خون بالا اشاره کرد. فشار خون بالا که بصورت عامیانه فشار خون نیز نامیده می شود، وضعیتی است که در آن خون با نیرویی بیش از حد طبیعی در رگ های خونی شما جریان می یابد. همچنین فشار خون بالا می تواند قلب شما را تحت فشار قرار دهد، به رگ های خونی آسیب برساند و خطر حمله قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی و مرگ را افزایش دهد. سنجش و ارزیابی منظم فشارخون در افرادی که ریسک بالای ابتلا به این بیماری را دارند برای شناسایی هرچه سریع تر این اختلال از اهمیت بالایی برخوردار است.

بیماری قلبی

بیماری قلبی اصطلاحی است که برای توصیف مشکلات متعددی که ممکن است بر سلامت قلب شما تأثیر بگذارد استفاده می شود. اگر بیماری قلبی دارید، ممکن است دچار حمله قلبی، نارسایی قلبی، مرگ ناگهانی قلبی، آنژین یا ریتم غیر طبیعی قلب شوید. فشار خون بالا، سطوح غیر طبیعی چربی خون و سطوح بالای گلوکز یا همان قند خون ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. چربی خون بالا  که چربی خون نیز نامیده می شوند، شامل  وجود اختلال در مقادیر شاخص های کلسترول HDL، کلسترول LDL و تری گلیسیرید در خون است.

کاهش 5 تا 10 درصد وزن ممکن است عوامل خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد. برای مثال اگر وزن شما 100 کیلوگرم است، این به معنای کاهش وزن 10 کیلوگرم از وزن بدن موجب کاهش خطرات است. کاهش وزن ممکن است فشار خون، چاقی و کلسترول و جریان خون را بهبود بخشد.

بیماری عروق کرونر قلب

چاقی چه عوارضی برای قلب دارد؟ یک مطالعه نشان داد که به ازای هر 4 کیلوگرم بر متر مربع افزایش در BMI، 26 درصد شانس ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب (CHD) افزایش می‌یابد. داده‌های مطالعه NHANES شامل اطلاعات مرگ و میر 2.3 میلیون بزرگسال آمریکایی نشان داد که چاقی به طور قابل‌توجهی با آن مرتبط است. افزایش مرگ و میر ناشی از CHD و سایر اشکال CVD اگرچه ممکن است از طریق عوامل واسطه ای مانند فشار خون بالا، دیس لیپیدمی و دیابت نیز تحت تأثیر باشد، اما مطالعات اخیر نشان داده است که چاقی نیز یک عامل خطر مستقل است.

نارسایی قلبی

نشان داده شده است که چاقی در اوایل دوران کودکی بر قلب تأثیر می گذارد، به طوری که کودکان چاق به طور قابل توجهی توده بطن چپ بیشتری دارند. خطر بروز نارسایی قلبی در چاقی دو برابر می شود. خطر نارسایی قلبی به ازای هر 1 کیلوگرم در متر مربع BMI اضافی، 5 درصد در مردان و 7 درصد در زنان افزایش می یابد. بررسی 28 مطالعه نشان داده است که اضافه وزن و چاقی هر دو با افزایش خطر نارسایی قلبی مرتبط هستند.

سکته از خطرات چاقی

از مهمترین عوارض اضافه وزن می توان به سکته اشاره کرد. سکته مغزی وضعیتی است که در آن جریان خون مغز شما به طور ناگهانی قطع می شود که به دلیل انسداد یا ترکیدن رگ خونی در مغز یا گردن شما ایجاد می شود. همچنین سکته مغزی می تواند به بافت مغز آسیب برساند و باعث شود نتوانید صحبت کنید یا قسمت هایی از بدن خود را حرکت دهید. فشار خون بالا عامل اصلی بروز سکته مغزی است لزا توجه به تشخیص و درمان فشارخون بالا از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

آپنه خواب از خطرات چاقی

آپنه خواب یک اختلال شایع است که در آن هنگام خواب به طور منظم نفس نمی کشید. ممکن است برای مدت کوتاهی به طور کلی نفس خود را متوقف کنید. آپنه خواب درمان نشده ممکن است خطر سایر مشکلات سلامتی مانند دیابت نوع 2 و بیماری قلبی را نیز افزایش دهد.

سندرم متابولیک

سندرم متابولیک گروهی از شرایط است که شما را در معرض خطر بیماری قلبی، دیابت و سکته قرار می دهد. وجود چند مورد از شرایط زیر تحت عنوان سندروم متابولیک شناخته می شود:

• فشار خون بالا
• سطح گلوکز خون بالا
• سطوح بالای تری گلیسیرید در خون شما
• سطوح پایین کلسترول HDL (کلسترول "خوب") در خون شما
• تجمع چربی بیش از حد دور کمر شما و چاقی شکمی
• سطوح بالای انسولین در خون

بیماری های کبد چرب

از دیگر مشکلات چاقی و سیستم ایمنی می توان به بیماری های کبدی اشاره کرد. بیماری های کبد چرب شرایطی هستند که در آن چربی در کبد شما تجمع می یابد. این بیماری شامل بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) و استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) می شود. بیماری های کبد چرب ممکن است منجر به آسیب شدید کبد، سیروز یا حتی در مراحل پیشرفته نارسایی کبد شود.

آرتروز از خطرات چاقی

استئوآرتریت یک مشکل سلامتی شایع و طولانی مدت است که باعث درد، تورم و کاهش حرکت در مفاصل شما می شود. اضافه وزن یا چاقی ممکن است با وارد کردن فشار اضافی به مفاصل و غضروف، خطر ابتلا به آرتروز را نیز افزایش دهد.

بیماری های کیسه صفرا

اضافه وزن و چاقی ممکن است خطر ابتلا به بیماری های کیسه صفرا مانند سنگ کیسه صفرا و کوله سیستیت را افزایش دهد. عدم تعادل در مواد تشکیل دهنده صفرا باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا می شود. برای مثال اگر صفرا حاوی کلسترول بیش از حد باشد، ممکن است سنگ کیسه صفرا تشکیل شود.

دیس لیپیدمی

اثرات چاقی بر شاخص های چربی خون شامل افزایش کلسترول، لیپوپروتئین با چگالی کم ، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بسیار کم، تری گلیسیرید و کاهش سطوح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا است که سبب بروز اختلالات چربی خون می شود.

برخی سرطان ها

سرطان مجموعه ای از بیماری های مرتبط است. در همه انواع سرطان، برخی از سلول های بدن (سلول های سرطانی) بدون توقف شروع به تقسیم می کنند و  متاستاز داده و به بافت های اطراف پخش می شوند و بخش های دیگری از بدن را نیز درگیر بیماری می کنند. اضافه وزن و چاقی ممکن است خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان را افزایش دهد.

بیماری کلیوی از خطرات چاقی

کلیه ها در حقیقت تصفیه خانه بدن هستند. بیماری کلیوی به این معنی است که کلیه های شما آسیب دیده اند و نمی توانند خون را آنطور که باید فیلتر کنند. چاقی خطر ابتلا به دیابت و فشار خون بالا را افزایش می دهد که شایع ترین علل بروز اختلال در کارکرد کلیه و  بیماری کلیوی است. حتی اگر دیابت یا فشار خون بالا ندارید، چاقی ممکن است بیماری کلیوی را افزایش دهد و پیشرفت آن را تسریع کند.

التهاب

چاقی در حقیقت باعث ایجاد التهاب مزمن در بدن می شود که توسط سلول های متابولیک در پاسخ به مواد مغذی اضافی تنظیم می شود. این حالت التهابی در اندام هایی مانند کبد، مغز، پانکراس و بافت چربی وجود دارد و در سیستم ایمنی نیز نقش دارد. سلول های ایمنی در بافت چربی فراوان هستند و فعال شدن پاسخ التهابی ناشی از چاقی باعث تغییر در تعداد و فعالیت آنها می شود. مکانیسمی که چاقی را به عوارض متابولیکی و عروقی مرتبط می کند و همچنین به توضیح افزایش خطر ابتلا به سرطان و بیماری های عفونی کمک می کند.

میکروبیوم روده

در سال های اخیر توجه روزافزونی به نقش میکروبیوم در ایجاد عوارض مرتبط با چاقی معطوف شده است. میکروب های روده بر متابولیسم میزبان ، التهاب، رسوب چربی و مقاومت به انسولین تأثیر می گذارند. در مطالعات نشان داده شده است که چاقی با تغییرات میکروبی عمیق مرتبط است. یکی از مکانیسم های مهم در توضیح چگونگی بروز عوارض چاقی تغییر در میکروبیوم دستگاه گوارش فرد مبتلا به چاقی است.

سیستم ایمنی

چاقی چه عوارضی برای سیستم ایمنی دارد؟ از جمله عوارض چاقی برای ایمنی بدن میتوان به ایجاد بی نظمی در آن اشاره کرد که از دوران کودکی قابل مشاهده است. با افزایش حساسیت به عفونت های مختلفی از جمله  بروز بیشتر عفونت در محل جراحی، دستگاه ادراری،  بیمارستانی و پوست همراه است.

پیشنهاد شده است که افزایش موازی بیماری های خودایمنی و چاقی که در چند دهه گذشته مشاهده شده است، با هم مرتبط هستند. شواهد قوی وجود دارد که چاقی باعث افزایش خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید، مولتیپل اسکلروزیس و پسوریازیس می شود.

ابعاد روانی - اجتماعی عوارض چاقی

افراد چاق اغلب به دلیل وزنشان در معرض مخالفت و یا حتی قضاوت عمومی قرار می گیرند. و در این میان زنان تبعیض بیشتری را تجربه می کنند. این امر در اشتغال،  مراقبت های بهداشتی، آموزش و پرورش و سایر زمینه ها رخ می دهد. افسردگی در چاقی، به ویژه در زنان و افراد جوان‌تر، شایع‌تر است، در حالی که کاهش وزن با بهبود خلق و خوی فرد همراه است.

بسیاری شرایط و اختلالات بالینی دیگر همچون آسم، مشکلات گوارشی، مشکلات اسکلتی عضلانی، اختلالات کلیه و.... نیز با چاقی مرتبط بوده و ریسک ابتلا به آنان در افراد چاق یا دچار اضافه وزن افزایش میابد که در این مطلب مجال شرح بیشتر این موارد نیست.

مشکلات بارداری

اضافه وزن و چاقی خطر مشکلات سلامتی را که ممکن است در دوران بارداری رخ دهد افزایش می دهد. زنان باردار مبتلا به اضافه وزن یا چاقی ممکن است شانس بیشتری برای ابتلا به اختلالات گوناگون حین بارداری داشته باشند که در ادامه به برخی از آن ها اشاره خواهیم داشت.

• ابتلا به دیابت بارداری
• ابتلا به پره اکلامپسی - فشار خون بالا در دوران بارداری، که در صورت عدم درمان می تواند مشکلات سلامتی شدیدی برای مادر و نوزاد ایجاد کند.
• نیاز به سزارین و در نتیجه زمان بیشتری برای بهبودی پس از زایمان لازم خواهد بود.

با توجه به مشکلات فوق، هرگز ریسک‌های عوارض چاقی را نادیده نگرفته و به دنبال راهکارهای پیشگیری از چاقی باشید. برای این منظور استفاده از دمنوش لاغری یک روش ساده و بی خطر است.

چه مشکلات عاطفی و اجتماعی با اضافه وزن و چاقی مرتبط است؟

اثرات چاقی بر روح و روان غیر قابل انکار است. اضافه وزن و چاقی علاوه بر مشکلات جسمی با مشکلات سلامت روانی مانند افسردگی نیز مرتبط است. افرادی که با اضافه وزن و چاقی سر و کار دارند نیز ممکن است مورد تعصب وزن و قضاوت از سوی دیگران، از جمله ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی باشند. این می تواند منجر به احساس طرد شدن، شرمساری یا گناه شود که باعث بدتر شدن مشکلات سلامت روان فرد می شود. همچنین در بسیاری از مقالات به ارتباط مستقیم چاقی و افسردگی اشاره شده است.

چاقی چه عوارضی در بزرگسالان دارد؟

چاقی می تواند مشکلات سلامتی را برای بزرگسالان به وجود آورده و عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

سازمان بهداشت جهانی از BMI برای تعریف چاقی در بزرگسالان استفاده می کند. از جمله مزایای BMI برای تشخیص چاقی این است که ارزیابی آن ساده است و پرکاربردترین معیار در مطالعات مبتنی بر جمعیت است. با این حال، دقت BMI در سطح فردی برای پیش بینی سلامت زیر سوال رفته است. BMI همچنان به عنوان بهترین معیار جمعیت مورد استفاده قرار خواهد گرفت، اما ، معیارهای دیگری مانند دور کمر و نسبت دور کمر به باسن برای ارزیابی صحیح خطر چاقی افراد نیز بایستی در نظر گرفته شوند.

عوارض چاقی در دوران کودکی

خطرات چاقی در دوران کودکی را نباید دست کم گرفت. احتمال چاق شدن در کودکان حداقل دو برابر بزرگسالان است و خطر ابتلا به سرطان، مرگ زودرس و ناتوانی در بزرگسالی با بروز در کودکان افزایش می یابد. همچنین بیماری های قلبی عروقی (CVD)، مقاومت به انسولین و مسائل روانی از دیگر بیماری های محتمل در کودکان چاق هستند. به همین دلیل داشتن رژیم لاغری مناسب کودکان می تواند کمک کننده باشد.