اگرچه هر چند وقت یکبار ابتلا به رفلاکس اسید معده و سوزش سر دل غیرعادی نیست، اما برخی از افراد تقریباً هر بار که غذا می‌خورند از ناراحتی معده، سوزش، نفخ و آروغ رنج می‌برند. حدود 20 درصد از جمعیت جهان به بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) مبتلا هستند. این یک بیماری ریفلاکس مزمن اسید معده است که توسط پزشک تشخیص داده می‌شود و با رژیم غذایی GERD قابل کنتل است.

GERD چیست؟

به طور معمول، اسفنکتر مری (لوله‌ای عضلانی که به غذا اجازه می‌دهد وارد معده شود و سپس بسته می‌شود تا از برگشت آن جلوگیری کند) از مری در برابر اسید معده محافظت می‌کند. با این حال، اگر این اسفنکتر شل شود، غذا می‌تواند از طریق دهانه شل شده به سمت بالا رفته و باعث رفلاکس اسید شود. رژیم غذایی GERD که جزو رژیم های مورد تایید علم تغذیه نیز هست، نقش مهمی در کنترل علائم رفلاکس اسید دارد و اولین خط درمانی است که برای افراد مبتلا به GERD استفاده می‌شود.

غذاهایی که باعث رفلاکس اسید میشود

غذاهای نامناسب GERD که معمولاً به عنوان محرک‌های سوزش سر دل شناخته می‌شوند، باعث می‌شوند اسفنکتر مری شل شود و فرآیند هضم را به تاخیر بیندازد و به غذا اجازه می‌دهد مدت بیشتری در معده بماند. این غذاها سرشار از چربی، نمک یا ادویه هستند، مانند:

• غذای سرخ شده
• فست فود
• پیتزا
• چیپس سیب زمینی و سایر تنقلات فرآوری شده
• فلفل (سفید یا سیاه)
• گوشت‌های چرب مانند بیکن و سوسیس
• پنیر

غذاهای دیگری که می‌توانند همین مشکل را ایجاد کنند عبارتند از:

• سس‌های مبتنی بر گوجه فرنگی
• میوه‌هایی از خانواده مرکبات
• شکلات
• نعناع: نعناع و محصولات با طعم نعناع، مانند آدامس و خوشبو کننده‌های دهان، می‌توانند علائم رفلاکس اسید را تحریک کنند.
• نوشیدنی‌های گازدار

سایر موارد مهمی که باید در رژیم غذایی GERD از مصرف آنها اجتناب کنید:

• کافئین: قهوه و سایر غذاهای پر کافئین ممکن است علائم را تحریک کنند.
• سیر، پیاز و غذاهای تند: غذاهای تند، مانند پیاز و سیر، علائم سوزش سر دل را در بسیاری از افراد ایجاد می‌کنند.
• الکل: از مصرف الکل اجتناب کنید یا آن را محدود کنید، زیرا این امر می‌تواند خطر رفلاکس اسید را افزایش دهد.

اما از آنجا که بسیاری از مردم ممکن است نتوانند یا نخواهند این غذاها را به طور کامل حذف کنند، رعایت اعتدال در مصرف آنها نکته کلیدی است. سعی کنید از خوردن غذاهای مشکل دار در اواخر عصر و نزدیک به زمان خواب اجتناب کنید، به طوری که آنها در شکم شما قرار نگیرند و وقتی شب دراز می‌کشید به مری شما برگشت نکنند. همچنین سعی کنید از خوردن وعده‌های غذایی سنگین‌تر و از خوردن شام آخر شب و میان وعده‌های قبل از خواب خودداری کنید.

رژیم غذایی مناسب در رفلاکس معده

خبر خوب این است که چیزهای زیادی در رژیم غذایی ضد رفلاکس وجود دارد که می‌توانید برای درمان GERD و جلوگیری از رفلاکس اسید معده بخورید. شما می‌توانید یخچال خود را با غذاهای مناسب GERD از این سه دسته تهیه کنید:

غذاهای پر فیبر

غذاهای فیبردار باعث می‌شوند احساس سیری کنید، بنابراین کمتر احتمال دارد پرخوری کنید. این امر ممکن است به سوزش سر دل شما کمک کند. بنابراین، می‌توانید فیبر سالم را از طریق این مواد غذایی دریافت کنید:

• غلات کامل مانند بلغور جو دوسر یا برنج قهوه‌ای.
• سبزیجات ریشه دار مانند سیب زمینی، هویج و چغندر.
• سبزیجات سبز مانند مارچوبه، کلم بروکلی و لوبیا سبز.

غذاهای قلیایی

غذاهایی که pH (شاخص سطح اسید) پایینی دارند اسیدی هستند و بیشتر احتمال دارد باعث رفلاکس شوند. آنهایی که PH بالاتری دارند قلیایی هستند و می‌توانند به جبران اسید قوی معده کمک کنند. غذاهای قلیایی عبارتند از:

• موز
• خربزه
• گل كلم
• رازیانه
• آجیل

غذاهای آبکی

خوردن غذاهای حاوی آب زیاد می‌تواند اسید معده را رقیق و ضعیف کند. غذاهایی مانند:

• کرفس
• خیار
• کاهو
• هندوانه
• سوپ‌های بر پایه آبگوشت
• چای گیاهی

چربی‌های غیر اشباع

چربی‌های غیر اشباع از گیاهان و ماهی‌ها، روغن‌هایی مانند زیتون، کنجد، کانولا و آفتابگردان را جایگزین چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس کنید، چرا که اینها بهترین جایگزین های غذایی برای افراد مبتلا به GERD هستند. همچنین آووکادو، آجیل و دانه‌ها، سویا، و ماهی‌های چرب مانند سالمون و قزل آلا که غذای مفید برای کبد چرب نیز هستند می‌توانند گزینه‌های خوبی برای رژیم غذایی GERD باشند.

صبحانه مناسب برای رفلاکس معده

اوتمیل

بلغور جو دوسر یک غلات کامل و منبع عالی فیبر است. جو همچنین اسید معده را جذب می‌کند و احتمال رفلاکس اسید را کاهش می‌دهد. رژیم غذایی GERD سرشار از فیبر با خطر کمتر رفلاکس اسید مرتبط است. دیگر گزینه‌های صبحانه پر فیبر شامل نان غلات و برنج قهوه‌ای است.

سفیده تخم مرغ

سفیده تخم مرغ چربی کم و پروتئین بالایی دارد. در حالی که زرده تخم مرغ و نیمرو سرشار از چربی هستند و ممکن است علائم رفلاکس را ایجاد کنند.

نوشیدنی

سعی کنید نوشیدنی‌های غیر اسیدی را انتخاب کنید و از نوشیدنی‌های حاوی الکل، شیرین کننده‌ها و کافئین خودداری کنید. در اینجا گزینه‌ها عبارتند از:

• دمنوش‌های گیاهی
• شیرهای گیاهی
• آب هویج و سایر آب سبزیجات غیر اسیدی

درمان رفلکس معده در طب سنتی

شاید بپرسید بیماری رفلاکس اسید معده بجز رژیم غذایی چه درمان های دیگری دارد؟ افراد مبتلا به سوزش معده معمولا به سراغ آنتی اسیدها می‌روند، داروهای بدون نسخه که اسید معده را خنثی می‌کنند. اما خوردن برخی غذاها نیز ممکن است این علائم را تسکین دهد. پیشنهاد می‌کنیم موارد زیر را امتحان کنید:

شیر

آیا شیر به سوزش سر دل کمک می‌کند؟ اغلب تصور می‌شود که شیر سوزش سر دل را تسکین می‌دهد. اما باید در نظر داشته باشید که شیر انواع مختلفی دارد: شیر پر چرب با مقدار زیادی چربی، شیر کم چرب با 2 درصد چربی، و شیر بدون چربی. چربی موجود در شیر می‌تواند رفلاکس اسید را تشدید کند. اما شیر بدون چربی می‌تواند در تسکین فوری علائم سوزش سر دل موثر باشد. ماست کم چرب نیز دارای همان ویژگی‌های تسکین دهنده به همراه دوز سالم پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفید که هضم را تقویت می‌کنند) است.

زنجبیل

زنجبیل به دلیل خواص دارویی و طبع گرمی که دارد، یکی از بهترین کمک کننده‌های مشکلات گوارشی است. زنجبیل ماهیت قلیایی و ضد التهابی دارد که تحریکات دستگاه گوارش را کاهش می‌دهد. بنابراین سعی کنید وقتی احساس سوزش سر دل و رفلاکس دارید، چای زنجبیل بنوشید.

سرکه سیب

در حالی که تحقیقات کافی برای اثبات اینکه نوشیدن سرکه سیب برای رفلاکس اسید موثر است وجود ندارد، بسیاری از مردم عقیده دارند که این نوشیدنی به رفلاکس اسید معده کمک می‌کند. با این حال، هرگز نباید آن را با غلظت زیاد بنوشید زیرا یک اسید قوی است که می‌تواند مری را تحریک کند. در عوض، مقدار کمی از آن را در آب گرم بریزید و آن را همراه با غذا بنوشید.

آب لیمو و عسل

آب لیمو به طور کلی بسیار اسیدی در نظر گرفته می‌شود، اما مقدار کمی آب لیموترش مخلوط با آب گرم و عسل دارای اثر قلیایی است که اسید معده را خنثی می‌کند. همچنین عسل دارای آنتی اکسیدان‌های طبیعی است که از سلامت سلول‌ها محافظت می‌کند.

همچنین بیشتر بخوانید: رژیم غذایی برای سنگ کلیه

بهترین عادات غذایی GERD

علاوه بر انواع خاصی از غذاها در رژیم غذایی GERD، تغییر در عادات غذایی و رعایت نکات تغذیه ای برای GERD که در زیر آمده نیز می‌تواند به جلوگیری از حملات مکرر سوزش سر دل و رفلاکس اسید کمک کند:

• وعده‌های غذایی کوچکتر و مکررتر بخورید.
• بعد از غذا دراز نکشید. این بدان معناست که بلافاصله بعد از ناهار چرت نزنید. هنگامی که ایستاده یا نشسته اید، نیروی جاذبه به حفظ اسید در معده کمک می‌کند.
• سه تا چهار ساعت قبل از رفتن به رختخواب غذا نخورید. بنابراین، از شام خوردن دیرهنگام یا صرف میان وعده‌های نیمه شب خودداری کنید.
• تا چند ساعت پس از صرف غذا از ورزش شدید خودداری کنید. زیرا یک تمرین شدید می‌تواند اسید را وارد مری شما کند.
• اگر برای کمک به کنترل علائم خود دارو و یا مکمل های غذایی برای GERD مصرف می‌کنید، احتمالاً بد نیست گاهی اوقات یک غذای محرک در رژیم غذایی GERD خود داشته باشید. اما به طور کلی باید از غذاهایی که زمانی باعث سوزش سر دل شما شده‌اند اجتناب کنید.

کلام آخر

GERD اغلب از طریق ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و دارو قابل درمان است. اما علائم مداوم رفلاکس نیاز به ارزیابی کامل توسط یک متخصص گوارش دارد که می‌تواند علت اصلی را پیدا کند و گزینه‌های درمانی موجود را مورد بحث قرار دهد. یک پزشک یا یک متخصص تغذیه می‌تواند به شما در ایجاد رژیم غذایی GERD برای مدیریت علائم کمک کند.

اگر دو بار یا بیشتر در هفته دچار سوزش سر دل می‌شوید و تغییر در رژیم غذایی یا الگوی غذایی شما کمکی نکرده است، با پزشک مشورت کنید. یک متخصص گوارش می‌تواند آزمایشاتی را برای اندازه‌گیری اسیدیته معده شما انجام دهد و ببیند آیا رفلاکس مکرر اسید به مری شما آسیب رسانده است یا خیر.

منابع: 

https://www.hopkinsmedicine.org

https://www.health.harvard.edu

https://www.healthline.com