رژیم کتوژنیک یکی از انواع رژیم لاغری میباشد و این روز ها بازار استفاده از این رژیم غذایی بسیار داغ است. افرادی که به دنبالرژیم لاغری سریع هستند، به سراغ این رژیم غذایی میروند. از طرفی دلیل توجه فراوان درمانگران به این رژیم لاغری، پاسخ دهی بسیار سریع و کاهش وزن و سایز ناگهانی است که با این رژیم غذایی حاصل میشود. ما در مرکز دکتر سلامت، قصد داریم در این مطلب، ابعاد مختلف رژیم کتوژنیک و راهنمای کامل پیروی از این رژیم را برای شما شرح دهیم.

اضافه وزن و چاقی

چاقی یک بیماری پیچیده ومزمن ناشی از تداخل عوامل ژنتیک، رژیم غذایی، سبک زندگی، عوامل رفتاری و فاکتورهای محیطی است. تعداد مبتلایان به چاقی و گرفتاری های حاصل از آن همچون بیماری های قلبی عروقی ، دیابت تیپ -2، فشار خون بالا، سرطان و بیماری های مرتبط با التهاب، به سرعت در سرتاسر جهان در حال گسترش است. در صورتی که شما عزیزان هم با این مشکل مواجه هستید، دریافت رژیم غذایی اینترنتی از مجموعه دکتر سلامت می تواند راهکار مناسبی برایتان باشد.

رژیم کتوژنیک چیست؟

رژیم کتوژنیک یک رژیم لاغری سریع است که به واسطه اجرا آن، بدن به جای قند، مواد کتونی را تولید و مورد استفاده قرار میدهد. کربوهیدرات مصرفی در این رژیم بایستی در حداقل مقدار خود باشد و مصرف پروتئین نیز کنترل شده باشد.

متابولیسم بدن به واسطه این رژیم غذایی دچار تغییر و تحولاتی می شود. عملکرد رژیم کتوژنیک در بدن به این صورت است که بدن انرژی مورد نیاز خود برای فعالیت را به جای اینکه از گلوکز دریافت کند از اجسام کتونی می گیرد.

اساس طراحی این رژیم برای افراد و بیمارانی می باشد که بدن آنها در برابر داروهای ضد تشنج از خود مقاومت نشان می دهند به خصوص بیماران مبتلا به صرع. اما امروزه افرادی نیز هستند که این رژیم تغذیه ای را در برنامه خود قرار داده اند. همینطور در خصوص معرفی رژیم کتو باید گفت که دارای چهار نوع مختلف می باشد. رژیم کتوژنیک یکی از چندین نوع رژیم غذایی است که تا حدودی امروزه طرفدار پیدا کرده است. اما برای اینکه بخواهیم این رژیم را انتخاب کنیم باید با اصول اساسی رژیم کتوژنیک اشنا شویم پس همچنان با ما همراه باشید.

انواع مختلف رژیم کتوژنیک

این رژیم غذایی در چهار نوع مختلف ارائه می شود که عبارتند از:

رژیم غذایی کتوژنیک نوع استاندارد

برای شروع این نوع مناسب تر از سه نوع دیگر می باشد. در نوع استاندارد غالب برنامه رژیم را چربی ها تشکیل داده اند یعنی ۷۵٪ از کل رژیم. کربوهیدرات ها نیز حداقل شامل ۵ ٪ می باشند. مواد غذایی که برای این نوع تهیه می شود بر اساس چربی می باشد.

رژیم غذایی کتوژنیک نوع دوره‌ای

نوع دوره ای این رژیم بیشتر مورد استفاده، توسط ورزشکاران می باشد. در این رژیم در طول دوره، چند روز، به مصرف کربوهیدرات اختصاص داده می شود و بعد از آن دوباره رژیم اصلی کتوژنیک ادامه داده می شود. یعنی در زمان اجرای رژیم دوره ای ۵۰٪ مواد مصرفی مربوط به کربوهیدرات می شود و نصف باقی مانده را چربی و پروتئین تشکیل نی دهد.

رژیم غذایی کتوژنیک نوع هدفمند

انتخاب این نوع از رژیم کتوژنیک، بیشتر از طرف ورزشکاران و بدنساز ها مورد استقبال می باشد. چرا که نوع هدفمند این رژیم، این اجازه را می دهد که کربوهیدرات بیشتری مصرف شود.

رژیم غذایی کتوژنیک نوع پروتئین بالا

همانگونه که از نام اش مشخص می باشد این نوع رژیم لاغری سریع درصد پروتئین بیشتری دارد. در مقابل چربی کمتری را دارد. در این نوع رژیم پروتئینی که در رژیم غذایی گنجانده می شود چیزی در حدود ۳۵٪ از کل رژیم می باشد.

نکته ای که در مورد هر ۴ نوع رژیم غذایی کتوژنیک وجود دارد این است که تجویز هر کدام با اندک تفاوت و تغییری در درصد ها صورت می گیرد. از همه مهمتر اینکه تشخیص اینکه چه کسی با چه ویژگی کدام نوع رژیم را دریافت کند و یا اینکه چه کسانی نباید رژیم کتوژنیک بگیرند باید توسط یک متخصص تغذیه انجام

گیرد. چرا که این رژیم جدای از آنکه می تواند شما را در رسیدن به وزن دلخواه تان یاری نماید، همزمان می تواند به بدنتان آسیب جدی نیز وارد آورد.

ویژگی های رژیم کتوژنیک

از ویژگی های رژیم کتوژنیک میتوان به کم کربوهیدرات بودن آن اشاره کرد که در مقایسه با دیگر رژیم های لاغری باعث کاهش بیشتر محتوای آب بدن می شود و گاها از این ویژگی برای درمان افرادی که اضافه وزن ناشی از احتباس مایعات در بدن دارند استفاده می شود.

بایدها و نبایدهای تغذیه ای در رژیم کتوژنیک

این رژیم بر اساس چربی می باشد به همین دلیل افرادی که گیاهخوار هستند در این رژیم با مشکل مواجه می شوند، چرا که برای بسیاری از سبزی ها و میوه ها و... در این رژیم اصلا جایی ندارد از این رو این، به عنوان یکی از چالش‌های مرتبط با رژیم کتوژنیک شناخته می شود.

مواد غذایی که می توانیم مصرف کنیم شامل موارد زیر است:

• غذاها و منابع غنی از چربی
• مصرف انواع گوشت
• ماهی پرچرب مانند سالمون و تن ماهی
• کره
• خامه
• تخم مرغ غیر فرآوری
• پنیر موزارلا و چدار
• میوه هایی مانند آووکادو
• سبزیجاتی مانند فلفل، گوجه فرنگی، پیاز
• خوردن آجیل به هر میزان که می خواهیم.

از طرفی مصرف مواد زیر اثربخشی رژیم کتوژنیک را کاهش می دهد. از این رو ضروری است که از مصرف آن ها خودداری کنید.

• عدم مصرف غلات
• حبوبات
• انواع غذا های شیرین
• مصرف انواع شیرینی جات
• انواع میوه به استثناء مقدار بسیار کمی از توت ها
• مصرف نوشابه ها و انواع نوشیدنی های شیرین
• استفاده از سبزیجات و غده ای مانند هویج، سیب زمینی
• مواد غذایی نشاسته دار

چه کسانی نباید رژیم کتوژنیک بگیرند

برای انتخاب هر نوع رژیمی این قانون را باید حتما در نظر داشت و آن هم این است که رژیم باید از طرف یک پزشک و یا متخصص تجویز شود تا برای فرد گیرنده رژیم مشکلی نداشته باشد. در مورد این رژیم افرادی هستند که نمی توانند آن را دریافت نمایند که شامل موارد ذیل می باشد:

کودکان

به استثنای کودکانی که دچار بیماری صرع هستند، رژیم گرفتن برای یک کودک سالم خطرناک است فرقی هم نمی کند که رژیم مد نظر رژیم کتوژنیک باشد یا رژیم 2:5 و یا هر نوع رژیم دیگری.

بیماران مبتلا به پانکراس و کیسه صفرا

این دو ارگان در بدن به طور مستقیم با چربی های دریافتی توسط بدن در ارتباط هستند. از آنجایی که بیس رژیم کتوژنیک، بر دریافت چربی استوار می باشد به همین دلیل افرادی که با بیماری های کیسه صفرا و یا پانکراس درگیر هستند به هیچ وجه مجاز به دریافت این رژیم نمی باشند.

بیماران کلیوی

کسانی که نارسایی کلیه دارند یا تجربه سنگ کلیه را داشته اند نبایستی به سراغ Ketogenic Diet روند.

بانوان باردار و شیرده

از آنجایی که در این رژیم غذایی، برخی از مواد غذایی به طور کامل حذف می شود و برخی نیز به اندازه به بدن نمی رسد به همین دلیل زنان باردار و زنان شیرده نباید از این رژیم غذایی استفاده نمایند. چرا که این کمبود ها جبران ناپذیر می شود برای جنین و نوزاد.

انجام برخی جراحی ها

افرادی که در سیستم گوارشی خود جراحی داشته باشند هرگز نمی توانند چنین رژیمی را داشته باشند.

افرادی که مشکل معده دارند

کسانی که معده درد دارند این رژیم به دلیل محدود کردن بعضی مواد غذایی می تواند مشکل این افراد را بیشتر کند.

رژیم کتوژنیک مناسب کدام است؟

انتخاب این رژیم علاوه بر ویژگی ها و شرایط بدنی هر فرد، کاملا سلیقه ای است. اما به طور کلی برای آشنایی بهتر، شخصی که بخواهد این رژیم غذایی را دریافت کند باید بداند که نوع اول این رژیم، عمومیت بیشتری دارد و افرادی که برای اولین بار میخواهند این رژیم را تجربه کنند بهترین گزینه می باشد.

برای افراد بدنساز مدل دوره ای و برای ورزشکاران نوع هدفمند این رژیم تجویز می شود و برای کسانی که فعالیت های شدید انجام می دهند از رژیم کتوژنیک با پروتئین بهره می گیرند. بنابراین فردی که می خواهد رژیم کتوژنیک را در برنامه خود قرار دهد در درجه اول باید از وضعیت سلامت بدن خود کاملا با خبر باشد و سپس بر اساس هدفی که دارد، این رژیم غذایی را انتخاب و اجرا نماید.

کاهش وزن و لاغری در رژیم کتوژنیک

همانطور که گفتیم این رژیم بر پایه چربی می باشد. یعنی بر خلاف دیگر رژیم های غذایی، مصرف چربی در این رژیم بسیار بالا است. این که بخواهیم عدد بگوییم، تقریبا امکان ندارد چرا که در هر رژیمی، تغییر عددی که در وزن فرد صورت میگیرد به متابولیسم بدن فرد وابسته می باشد.

در رژیم غذایی کنوژنیک باید ها و نباید های بسیاری وجود دارد که می بایست قبل از اینکه بخواهیم این رژیم را انتخاب نماییم، آنها را بدانیم. ما در این مقاله دانستیم که چه کسانی نباید رژیم کتوژنیک بگیرند اما در نقطه مقابل برخی افراد با وجود بیماری هایی که دارند؛ همچون بیماران اوتیسم، پارکینسون، افراد دارای فراموشی، کسانی که تومور مغزی دارند، بیماران صرعی و غیره می توانند رژیم غذایی کتوژنیک را دریافت نمایند.

عوارض رژیم کتوژنیک چیست؟

افراد برای رسیدن به تناسب وزن و اندام ایده آل به سراغ رژیم های مختلف می روند. این واقعیت بر هیچ کس پنهان نیست که هر رژیمی که بخواهیم انتخاب کنیم در کنار تمام فوایدی که برای بدن دارند، مضرراتی نیز دارند که بدن ما را تحت تاثیر خود قرار می دهند. رژیم کتوژنیک نیز از این موضوع مستثنی نیست و این رژیم عوارضی نیز دارد که عبارتند از:

• ایجاد سنگ کلیه
• افزایش کلسترول خون
• کاهش کلسیم بدن و در نتیجه سست و شکننده شدن استخوان ها
• کاهش منیزیم، پتاسیم، سدیم
• سبب آنفولانزای کتو می شود
• افزایش احساس گرسنگی
• اختلال در خواب
• بروز اختلالات گوارشی
• کاهش عملکرد ذهن
• کاهش قدرت جسمانی در زمان ورزش کردن
• یبوست

علاوه بر موارد فوق، از دیگر معایب این رژیم در کوتاه مدت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد حالت تهوع
• استفراغ
• دهیدراتاسیون
• هایپوگلیسمی
• کتواسیدوز

همینطور موارد زیر از دیگر عوارض این رژیم در دراز مدت هستند:

• دیس لیپیدمی
• افزایش کلسترول بد (LDL)
• وضعیت التهابی
• تجمع چربی در کبد
• کمبود مواد مغذی چون کلسیم، منیزیم، پتاسیم، ویتامین های A ، B
• سنگ کلیه
• رژیم کتوژنیک خطر بیماری های قلبی، استرس اکسیداتیو  و تولید رادیکال های آزاد را نیز افزایش می دهد.

همانطور که گفته شد این رژیم ها باید تحت نظر کادر درمان اجرا شوند. مدت زمان استفاده از رژیم کتوژنیک در صورت لزوم بایستی توسط متخصص و با توجه به شرایط هر فرد تعیین شود. رژیم کتوژنیک در طولانی مدت می تواند فرد را دچار عوارضی همچون ریزش شدید مو، ناراحتی های گوارشی، بازگشت سریع وزن و حتی افزایش احتمال بروز مرگ زودرس شود.

با توجه به تمام این عوارضی که ممکن است برای بدن ایجاد شود بهترین و عاقلانه ترین کار این است که حتما قبل از اینکه بخواهیم، رژیم کتوژنیک دریافت کنیم با فرد متخصص در این زمینه مشورت نماییم و بدانیم که چه کسانی نباید رژیم کتوژنیک بگیرند و چه کسانی می توانند از این رژیم غذایی استفاده نمایند.

رژیم اتکینز چیست؟

رژیم اتکینز گونه ای از رژیم کتوژنیک است که کالری در آن محدود نشده است اما میزان کربوهیدرات مصرفی در طول روز به شدت محدود شده است به شکلی که تا حد 10 تا 20 گرم برای مصرف روزانه میباشد. تفاوت رژیم کتوژنیک و اتکینز در محدودیت کالری رژیم کتوژنیک و لزوم شروع آن در بیمارستان و تحت نظارت تیم پزشکی بودن است. درصورتی که میتوان رژیم اتکینز را در خانه شروع کرد اما بایستی توجه داشت که رعایت هر دو نوع این رژیم ها الزاما باید تحت نظارت متخصص صورت پذیرد تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

لاغری سریع با رژیم کتوژنیک

رژیم کتوژنیک عموما به عنوان رژیم لاغری سریع استفاده میشود. بطور کلی این رژیم غذایی، از جمله رژیم های خاص درمانی است که ورود به آن مستلزم تحت نظر بودن و پیگیری و ارتباط مداوم با درمانگر است و به هیچ عنوان سرخود و بدون مشورت متخصص نباید از آن استفاده کرد چراکه میتواند فرد را دچار عوارض شدید کند. باید بدانیم چربی و پروتئین زیاد در این قبیل رژیم ها، باعث ایجاد احساس سیری می شود. یعنی به عبارتی فرد غذای کمتری می خورد و کالری کمتری دریافت می کند. همین کاهش کالری باعث کاهش وزن می گردد و خبری از ترکیب جادویی در این رژیم کتوژنیک نیست. به دلیل محدودیت های زیادی که در این برنامه غذایی وجود دارد، بسیاری از دانشمندان در استفاده از آن برای کاهش وزن در طولانی مدت مخالفند. از جمله این محدودیت ها میتوان به این موارد اشاره کرد: محدودیت در مصرف کربوهیدرات، میوه و سبزی و گاه حذف آنها. مطالعات نشان می دهد استفاده از رژیم های کم کربوهیدرات در طولانی مدت، سلامتی فرد را تهدید می کند و با خطر مرگ زودرس همراه است.