چاقی و نمک، مصرف زیاد نمک موجب چاقی می شود

بارها و بارها از مضرات مصرف نمک زیاد در رسانه های مختلف از جمله دکتر سلامت و همچنین در مقالات مختلف یاد شده است و اکثر افراد آگاهند که بایستی دریافت روزانه نمک را محدود و در حد تعادل حفظ کنند. اما شاید هیچگاه به ارتباط مصرف نمک و اضافه وزن و چاقی فکر نکرده باشید.

نمک ماده ای معدنی است که از دو عنصر سدیم و کلر تشکیل شده و در علم شیمی تحت عنوان سدیم کلرید از آن یاد می شود. ازجمله املاح مهم در دریافت های روزانه است. املاح موجود در نمک در سوخت و ساز بدن، کارکرد صحیح عضلان و انتقال پیام های عصبی نقش دارند. نمک شامل ریز مغذی های ضروری و بدون ارزش کالری است که مصرف متعادل آن مهم است اما عدم رعایت تعادل و مصرف زیاد نمک دلیل اصلی افزایش فشار خون و به تبع آن بیماری های قلبی عروقی است.

مطالعاتی که به تازگی انجام شده، نشان میدهد علاوه بر اثرات  فوق، نمک هم بطور غیرمستقیم و هم مستقیم با چاقی ارتباط دارد.

در یک متا آنالیز که به بررسی 32 مقاله پرداخته است مصرف بیشتر سدیم با بی ام آی بیشتر و با 4.75 سانتی متر دور کمر بیشتر در ارتباط بوده است.

نمک در برنامه غذایی

اخیراً مشخص شده است که مصرف زیاد نمک پیش بینی کننده چاقی، مقاومت به انسولین و سندرم متابولیک است. ملاحظات رژیم غذایی برای چاقی معمولاً بر سه گروه غذایی (کربوهیدرات، چربی و پروتئین) و محدودیت کالری متمرکز است. مصرف مواد مغذی بدون کالری مانند نمک به ندرت مورد بحث قرار می گیرد. با این حال، اخیراً مصرف زیاد نمک برای پیش بینی چاقی و مقاومت به انسولین گزارش شده است. مکانیسم این اثر ناشناخته است. رژیم غذایی با نمک بالا مسیر آلدوز ردوکتاز (پلیول) را در کبد فعال می کند و منجر به تولید فروکتوز درون زا می شود که در نتیجه آن مقاومت به لپتین که ایجاد کننده حس سیری است و ایجاد سندرم متابولیک و کبد چرب است. مصرف زیاد نمک همچنین دیابت و بیماری کبد چرب غیرالکلی را در بزرگسالان پیش بینی می کند. بنابراین، رژیم غذایی با نمک بالا، ممکن است نقش مهمی در چاقی و دیابت داشته باشد.

در یک مطالعه محققان بعد از بررسی 458 کودک 6 تا 14سال و 785  بزرگسال 32 تا 66 سال دریافتند مصرف نمک در افراد دچار اضافه وزن و چاق، بالا است. بر اساس نتایج این مطالعه افزایش مصرف هر 1 گرم نمک خطر ابتلا به چاقی در کودکان را 28% و در بزرگسالان را 26% افزایش می دهد. افزایش مصرف نمک همینطور بطور مهمی با افزایش توده چربی بدن هم در کودکان وهم در بزرگسالان مرتبط است.

طبق این مطالعه مصرف نمک یک ریسک فاکتور بالقوه برای چاقی است.

کاهش وزن با کم کردن مصرف نمک

در تحقیقی که دردانشگاه جورجیا انجام شد، مشخص گردید تغییرات کروموزومی در پی افزایش سن، به مقدار زیادی در نوجوانان چاق که غذاهای پرنمک مصرف می کنند مشاهده می شود. لازم به ذکر است پیری سلولی با بیماری های قلبی مرتبط است.

براساس نتایج حاصل از این مطالعه، اولین گام در کاهش وزن نوجوانان و جوانان چاق می بایست کاهش دریافت نمک باشد تا این افراد علاوه برکاهش وزن، کمتر درمعرض بیماری های قلبی قرار بگیرند.

طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت ایران، مصرف روزانه نمک باید کمتر از پنج گرم برای هر فرد و چیزی در حدود 2 تا 3 گرم باشد، در حالی که امروزه سرانه مصرف نمک طعام ۱۰ تا ۱۵ گرم برای هر فرد است و این میزان در حدود سه برابر مقادیر توصیه شده است و میتواند خطرات جدی برای سلامت افراد در پی داشته باشد.

چگونه مصرف نمک را کاهش دهیم

یکی از آسان ترین و کم هزینه ترین اقدامات برای کاهش میزان نمک دریافتی در روز، خرید و استفاده از محصولاتی است که در برچسب غذایی آن ها به کم نمک بودن محصول اشاره شده است. همچنین با به حداقل رساندن مصرف مواد غذایی پروسس شده مثل کالباس و سوسیس و انواع فست فودها و بطور کلی غذاهای آماده و کنسروی میتوان به میزان قابل توجهی مصرف نمک را کنترل کرد.

راهکار دیگر برای کاهش میزان نمک مصرفی روزانه طعم دار کردن غذا ها با کمک دیگرسبزیجات، ادویه و چاشنی ها است برای مثال میتوان با استفاده از آب لیمو ترش، سیر، آب نارنج، شوید، نعنا و جعفری و بسیاری دیگر از طعم دهنده ها طعم غذا را بدون افزایش میزان نمک آن مطلوب کرد.

منابع

1. Brain Imaging of Taste Perception in Obesity: a Review. Current Nutrition Reports (2019) 8:108–119.
2. High Salt Intake: Independent Risk Factor for Obesity? Hypertension. 2015.
3. Health Alert: Effects of Salt in Obese Teens. American Society for Nutrition. 2014.